Powstanie Listopadowe

Powstanie listopadowe- powstanie narodowe przeciw Rosji, trwające od 29 XI 1830 do 21 października 1831. Objęło swym zasięgiem Królestwo Polskie, Litwę, część Ukrainy i Białorusi. Sprowokowane m.in. łamaniem konstytucji Królestwa z 1815 oraz represjami wobec tajnych związków i organizacji.

                               

Do wybuchu walk przyczyniły się rewolucje we Francji i Belgii (Rewolucja belgijska 1830, Rewolucja lipcowa we Francji 1830) oraz planowana wobec nich interwencja Rosji. Spiskowcy zdecydowali się rozpocząć powstanie od zamachu na wielkiego księcia Konstantego, atakując jego rezydencję w Belwederze. Inne oddziały miały    za zadanie zajęcie koszar rosyjskich i rozbrojenie znajdujących się tam żołnierzy.

Noc listopadowa
Na skutek pośpiechu i nieporozumień plan ten nie został w pełni zrealizowany. Konstanty zdołał uciec, nie powiodło się również zaskoczenie oddziałów rosyjskich. Spiskowcy pod wodzą Piotra Wysockiego ruszyli na Stare Miasto, wzywając do walki ludność Warszawy. Do spiskowców przyłączyli się głównie rzemieślnicy i biedota miejska oraz nieliczne oddziały wojskowe, z pomocą których zdobyto Arsenał.

W ciągu nocy i następnego dnia uzbrojona ludność stolicy i część wojska polskiego, która opowiedziała się po stronie powstańców, opanowały Warszawę. Wojsko polskie pozostające przy Konstantym oraz oddziały rosyjskie wycofały się do Wierzbna. Gdy osłabły pierwsze nastroje rewolucyjne, kierownictwo nad powstaniem przejęła skłonna do kompromisu arystokracja.

Z inicjatywy Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego Rada Administracyjna przystąpiła do rozbrajania ludu i podjęła próbę porozumienia z Konstantym. W odpowiedzi na kroki podjęte przez arystokrację  1 XII 1830 powstało Towarzystwo Patriotyczne domagające się wszczęcia działań wojennych przeciwko oddziałom rosyjskim znajdującym się w Królestwie.      

                                                                                                                                     

Oblężenie Warszawy i upadek powstania
W tych warunkach władzę przejął generał Jan Krukowiecki, także nie wierzący w zwycięstwo powstania. Krukowiecki surowo rozprawił się z uczestnikami rozruchów i wobec dwukrotnej przewagi Rosjan chciał kapitulować. Dopiero na wyraźne polecenie sejmu przystąpił do obrony Warszawy. W dniu 6 IX 1831 rozpoczął się szturm, główne uderzenie skierowało się na Wolę.

Mimo pełnej poświęcenia postawy wojska polskiego pierwsza linia fortyfikacji znalazła się w ręku wroga (śmierć poniósł generał Józef Sowiński). Krukowiecki przystąpił do rokowań z Paskiewiczem i poddał stolicę. Wojsko polskie, a wraz z nim rząd i sejm wycofały się do Zakroczymia. Sejm powierzył dowództwo nad powstaniem Maciejowi Rybińskiemu, później Janowi Nepomucenowi Umińskiemu. Nie miało to już jednak większego znaczenia, gdyż powstanie faktycznie upadło wraz z kapitulacją Warszawy.

Większość wojska polskiego, a także cywilne kierownictwo powstania przekroczyły granicę pruską i udały się na emigrację (Wielka Emigracja). Ostatnie kapitulowały twierdze w Modlinie (9 października) i Zamościu (21 października). Klęska powstania listopadowego spowodowała ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego i nasilenie ucisku narodowego we wszystkich zaborach.     
                      

Powstanie Styczniowe

Powstanie Styczniowe (1863 – 1864)- to zbrojne wystąpienie przeciwko Rosji, największe polskie powstanie narodowe. Za jego początek przyjmuje się datę 22 stycznia 1863 roku. 

Przyczyną Powstania Styczniowego był nasilający się rosyjski ucisk narodowy na Polaków. Sam wybuch został poprzedzony wieloma manifestacjami patriotycznymi na terenie Warszawy, które były krwawo tłumione przez Imperium Rosyjskie i jego wojsko. W tym czasie uformowały się dwa przeciwstawne obozy: czerwonych – dążących do wybuchu powstania oraz białych – przeciwników jakichkolwiek zrywów zbrojnych.

Powstanie Styczniowe zostało przyspieszone przez pobór do wojska rosyjskiego ludności polskiej – tzw. branka. Tymczasowy Rząd Narodowy ogłosił manifest powstańczy, w którym wzywał do walki z zaborcami, jednocześnie gwarantując pewne dobra, m. in. zniesienie różnic stanowych.

Powstanie Styczniowe objęło swym zasięgiem Królestwo Polskie, a także Litwę, Białoruś oraz część Ukrainy. Istotną rolę w powstanie, jeśli chodzi o działania zbrojne odegrał Romuald Traugutt, który zyskał wielką sławę jako dyktator powstania. Dowodził on jednym z oddziałów, a wszystkie swoje działania poświęcił ratowaniu tego zrywu, do końca walczył o niepodległość.

Niestety, Powstanie Styczniowe 1863 – 1864 nie mogło liczyć na powodzenie ani osiągnięcie jakiś większych sukcesów. W noc wybuchu Imperium Rosyjskie dysponowało aż 100 tysięczną armią wobec zaledwie 6 tyś. powstańców. Co prawda wojsko polskie było wspomagane przez Polaków ze wszystkich zaborów, emigrację, a także przedstawicieli innych narodów, jednak wobec sił wroga byli praktycznie bezsilni. Ostatecznie Rosja zyskała dwukrotną przewagę liczebną nad powstańcami.

Powstanie Styczniowe, które zakończyło się wiosną 1864 roku okazało się wielką klęską dla narodu polskiego. Odzyskanie niepodległości stało się czymś niemożliwym i nawet nie myślano wtedy o kolejnych zrywach. Szacuje się, że ok. 20 tyś. żołnierzy ze strony polskiej poległo.

Dowódcy Powstania Styczniowego:
Ludwik Mierosławski
Marian Langiewicz
Romuald Traugutt

Podobieństwa między Powstaniem Styczniowym i Listopadowym

Podobieństwa:

1. Wspólny przeciwnik, obydwa były wymierzone przeciwko jednemu z zaborcy- Rosji
2.Obydwa miały miejsce na terenie Królestwa Polskiego
3. Celem było odzyskanie niepodległości przez Polskę 

Herb z okresu Powstania Styczniowego

4. Grupą społeczną, która była zaangażowana w powstanie była szlachta, chłopi brali w nich udział bardzo nielicznie
5. Duże znaczenie biorąc pod uwagę decyzję o wybuchu powstania odgrywały czynniki zewnętrzne. Po pierwsze sytuacja w samej Rosji: przed pierwszym powstaniem poniosła klęskę w wojnie z Turcją, a przed drugim miała za sobą szereg niepowodzeń w wojnie krymskiej. Poza tym patrząc na sytuację międzynarodową można uznać ją za katalizator obydwóch powstań: najpierw były sukcesy rewolucji lipcowej we Francji i udane powstanie w Belgii, a potem doszło do zjednoczenia Włoch.
6.Niekorzystny wpływ na powodzenie powstań miał również fakt współpracy trzech zaborców, która w dużym stopniu ułatwiała Rosji dławienie powstań. Po stłumieniu powstań kontynuowano wzajemną trójstronną współpracę
7.Skutkiem obydwóch powstań były ogromne straty materialne i wiele ofiar w ludziach.
8.Po powstaniach doszło do zaostrzenia kursu rusyfikacyjnego wobec Polaków, a żeby ich dodatkowo ukarać spotkały ich rozmaite represje np. w 1831 zabrano Królestwu Polskiemu autonomię, liczne były zsyłki na Syberię. Prowadzona umiejętnie propaganda przyczyniła się do narodzin antypolskich nastrojów w Rosji. Dochodziło do prześladowań o charakterze narodowym i religijnym.

Herb Królestwa Polskiego z 1831 roku..

9.Liczna emigracja: zarówno polityków jak i na przykład artystów, czasami wyjeżdżały całe rodziny, celem była przede wszystkim Europa Zachodnia. Zwłaszcza po zakończeniu powstania listopadowego mieliśmy do czynienie z masowymi wyjazdami, które przeszły do historii pod nazwą Wielkiej Emigracji.
10.Powstania zaowocowały również wzrostem świadomości narodowej i uczuć o charakterze patriotycznym. Wracano do dawnych staropolskich tradycji.
11.Powstania stanowiły źródło inspiracji dla licznych poetów i artystów.
12.Rosja miała w obydwóch przypadkach zdecydowaną przewagę militarną.
13.Zabrakło konkretnej militarnej pomocy ze strony zachodnich mocarstw - wszystko skończyło się na obietnicach

Różnice pomiędzy Powstanie Styczniowym i Listopadowym

Różnice:

1.Inny charakter. Powstanie listopadowe było bardziej spontanicznym zrywem zainicjowanym przez grupę spiskowców, młodych oficerów ze Szkoły Podchorążych, którzy nie mieli przygotowanego wcześniej żadnego programu działania - liczyli na to, że oni wzniecą powstanie, a potem dalsze walki będą kontynuować starsi w narodzie. Powstanie styczniowe zorganizowało sprawnie działające państwo podziemne, zaraz na początku wydano manifest, funkcjonował rząd.
2.Pierwsze powstanie opierało się głównie na młodych ludziach, drugie miało szerszą bazę społeczną - udało się do niego włączyć częściowo mieszczan i nielicznych chłopów, a nawet część oficerów armii rosyjskiej.

 3.Władze stojące na czele powstania w 1830 roku działały legalnie - powstaniem kierowały wybrane wcześniej w legalnych wyborach sejm i rząd, a w kilkadziesiąt lat później władze powstańcze miały charakter konspiracyjny, musiały działać w podziemiu, podobny charakter miał rząd polski funkcjonujący na zasadzie konspiracji w czasie okupacji hitlerowskiej w trakcie II wojny światowej, który czerpał zresztą z bogatych doświadczeń Rządu Tymczasowego z 1863 roku. 4.W 1830 roku Polacy byli w znacznie lepszej sytuacji - posiadali regularną świetnie wyszkoloną armię, z bardzo dobrym uzbrojeniem. Jednak polska armia została rozwiązana w wyniku represji po 1830 roku. Dlatego omawiając pierwsze powstanie mamy do czynienia z regularnymi bitwami, a w przypadku powstania styczniowego głównie z potyczkami partyzanckimi oddziałów uzbrojonych nieraz tylko w widły czy drągi. Dlatego właśnie widły, drągi i broń myśliwska przeszły do historii jako symbole powstania styczniowego.

5.Powstanie listopadowe upadło głównie, dlatego, że walczącym a najpierw ich dowódcom zabrakło wiary w sens walki, bo żołnierzy polskich było w momencie upadku powstania więcej niż rosyjskich. Natomiast powstanie styczniowe zostało zgniecione przeważająca liczbą carskich żołnierzy, jego uczestnicy wykrwawili się, zostało brutalnie spacyfikowane. 

6.Powstanie styczniowe trwało dłużej niż listopadowe.
7.Powstanie styczniowe miało znacznie większy zasięg terytorialny nie ograniczało się jak w przypadku listopadowego do ziem Królestwa Polskiego, ale sięgało aż na Ukrainę, Białoruś i Litwę.

8.Inne były skutki długofalowe powstań: po klęsce pierwszego emigracja nie porzuciła myśli o dalszej walce zbrojnej, wręcz przeciwnie niemal od razu zaczęła planować kolejne powstanie, natomiast druzgocąca klęska drugiego zrywu powstańczego zaowocowała porzuceniem myśli o dalszej walce na rzecz haseł propagowanych przez pozytywizm, głównie pracy organicznej.